FIP World Congress 2024: inspiratie voor innovatie

Ter herinnering: FIP is de wereldwijde apothekersvereniging waarin APB België vertegenwoordigt. Aan het congres met een aanbod van 106 lezingen namen 3.350 apothekers uit 97 landen deel.

Bij de besten van de klas

Michael Storme, vicevoorzitter van APB, presenteerde het thema van de onbeschikbaarheden. België behoort tot de Europese top, niet omdat we geen onbeschikbaarheden kennen, wel omdat we de situatie redelijk beheersen. Als een van de weinige (of misschien wel het enige?) Europese landen hebben we voor elk van de vijf richtlijnen van de PGEU* een concrete oplossing uitgewerkt. Deze vijf richtlijnen zijn: ontwikkel effectieve bestuurssystemen, zorg voor beschikbaarheid, verbreed professionele competenties, verbeter de communicatie en compenseer de financiële impact. Wat uniek is, is dat vanaf januari 2025 bij ons de extra kosten voor de patiënt bij onbeschikbaarheden uit een 'solidariteitsfonds' van de industrie worden vergoed.

Papieren posters in vraag gesteld

Naast een gewaardeerde toelichting door Jan Saevels, directeur CWOA, over het afbouwprogramma benzodiazepines, presenteerde APB ook twee posters: één over griepvaccinatie in de apotheek en één over het kwaliteitsprogramma bereidingen (KPB), waarvoor APB enkele jaren geleden de Practice Improvement Award van het FIP won. Jan hoopt dat FIP de posters volgend jaar digitaal toont, aangezien het – net als bij de presentaties die met chatfunctie online beschikbaar zijn – praktischer zou zijn om vragen te stellen of contact op te nemen via de app.

AI in de lift

In het kader van innovatie was er veel te doen rond AI op het congres. De aandacht van apotheker-experte Magali Van Steenkiste werd getrokken door de volledig AI-gestuurde robot Anna, ontworpen door een groep mannelijke (!) artsen om typische vrouwenproblemen aan te pakken. Dit gratis platform biedt ruimte voor interactie en vragen, is gevoed door wetenschappelijke literatuur en maakt het mogelijk afspraken te maken met de juiste zorgverleners. Als wetenschapper stelt Magali zich vragen over de geïncludeerde data en de betrouwbaarheid ervan: is er sprake van bias, wordt er rekening gehouden met de achtergrond van de patiënt, en wie draagt de verantwoordelijkheid voor deze data en de daarop gebaseerde diagnoses? Daarnaast rijst de vraag of het systeem auditeer- en traceerbaar is en hoe het met de regelgeving gesteld is. Ze heeft ook ethische bedenkingen bij de databescherming, zoals wat er met de verstrekte patiëntgegevens gebeurt.

Betere zorg

Volgens Magali kunnen AI-chatboxen langs de andere kant een belangrijke rol spelen in het kader van patient empowerment, hebben ze een educatieve waarde, zijn ze zeer toegankelijk, 24/7 beschikbaar, en voelen persoonlijk aan. Bovendien kunnen ze worden geïntegreerd in andere gezondheidsdiensten om, ondersteund door zorgprofessionals, bij te dragen aan betere zorgresultaten. Michael Storme voegt toe dat België op vlak van AI totaal achteroploopt, allicht omwille van de strikte procedures en strenge regulering die ons land kenmerken.

 Vaccinatie in de apotheek

Uit de verschillende posters en lezingen werd duidelijk dat vaccinatie in de apotheek in alle landen bijdraagt aan het verhogen van de vaccinatiegraad. Als laagdrempelige vertrouwenspersoon voor veel patiënten heeft de apotheker bovendien een belangrijke rol in het tegengaan van de wijdverspreide vaccinatiemoeheid. Apothekers hebben nergens de intentie om de vaccinatie over te nemen van artsen, maar werken juist complementair. Interessant is dat er in Portugal een performanter registratiesysteem in de vorm van een app bestaat waarop de patiënten heel gemakkelijk hun vaccinatiestatus kunnen bijhouden en dat door de verschillende zorgverleners gevoed wordt. Daarnaast is Italië een goed voorbeeld van hoe snel zaken kunnen gaan wanneer de politieke wil wel aanwezig is. In 2020 werd er een noodwetgeving uitgevaardigd rond covidvaccinatie in de apotheek die in maart dit jaar naar bijna alle vaccins werd uitgebreid. Misschien inspiratie voor onze beleidsmakers? 

Antimicrobiële resistentie (AMR)

Antimicrobiële resistentie is ook een thema dat wereldwijd aandacht krijgt en waarrond een aantal innovatieve projecten gestart werden. Zo is er het Innovative Medicines Initiative van de Europese Commissie, met o.a. ValueDx, een Belgisch project onder leiding van de Universiteit Antwerpen. In het Verenigd Koninkrijk hanteren ze een soort ‘Netflix-model’, waarbij een farmaceutisch bedrijf een jaarlijkse subscription fee ontvangt voor een geneesmiddel waarvan wetenschappelijk is aangetoond dat het effectief is voor een bepaalde aandoening, maar deze fee is onafhankelijk van het daadwerkelijk aantal verkochte verpakkingen – dit om overgebruik in te perken.

Aansluitend presenteerde de Zuid-Afrikaan Renier Coetzee een studie uit Australië over het voorkomen dat antibiotica in het water en milieu terechtkomen. Net als bij ons worden ongebruikte antibiotica daar door de apotheker ingezameld. Toch waren de resultaten van een Mystery Shopper-studie schokkend: bijna 60% van de apothekers gaf patiënten die belden met de vraag wat te doen met overschotten aan antibiotica verkeerd advies, zoals het in de vuilnisbak, door de gootsteen of in het toilet weggooien.

Milieuvriendelijke medicatie

Sustainable prescribing was voor Jan Saevels een nieuw concept, waarmee we tot nu toe niet echt rekening houden en dat neerkomt op het voorschrijven van medicatie waarbij is nagegaan in hoever het millieu over de capaciteit beschikt om het geneesmiddel af te breken of te verdunnen. In het Verenigd Koninkrijk zijn ze bezig met het samenstellen van een Eco-Directed Formulary dat de arts kan raadplegen op het ogenblik dat hij een voorschrift opstelt om zo te komen tot milieuvriendelijke medicatie.

Meerwaarde

Tekorten in personeel, in geneesmiddelen en financiële duurzaamheid, naast een te lage vergoeding voor nieuwe diensten, blijken overal een probleem te zijn. In Spanje werd geprobeerd om de meerwaarde van de apotheker als wijdverspreid zorgnetwerk in kaart te brengen en er ook een soort financiële waardering aan te koppelen. Ze kwamen tot de conclusie dat apothekers jaarlijks 262 miljoen adviesgesprekken voeren zonder dat er een geneesmiddel wordt afgeleverd. Volgens hun berekeningen zou dit een besparing van 1,7 miljard aan vermeden maatschappelijke kosten betekenen. Mits de gebruikte methode voor de berekening wetenschappelijk onderbouwd is, kan je dit natuurlijk naar de overheid toe presenteren als bewijs van “kijk hoeveel we jaarlijks besparen”. En dat er bespaard moet worden in de gezondheidssector, dat hoorden we van iedereen!

Afspraak voor het FIP- congres in 2025 van 31/8 tot en met 3/9 met als thema: Pharmacy forward: Performance, Collaboration, and Health Transformation.

* PGUE Position paper Medicines shortages in Europe, 2024.