Contact tracing en onze privacy

De laatste maanden was er heel wat te doen rond tracking devices – onder andere de contact tracing apps – die het mogelijk maken in kaart te brengen wanneer iemand in nauw contact was met iemand die positief testte op het coronavirus. Ondanks het feit dat deze app weinig persoonlijke informatie verzamelt en deelt, lijkt privacy toch een struikelblok voor velen om hem te downloaden.

Voor Coronalert, de Belgische app die je sinds eind september kan downloaden op je smartphone,  staat het aantal downloads momenteel op 1,4 miljoen – goed voor zo’n 20% van het totaal aantal smartphonegebruikers in België.[1]

Functionaliteiten

De app waarschuwt je als je in nauw contact bent geweest met iemand die positief testte, informeert je over wat je moet doen om jezelf en anderen te beschermen en laat je toe om – in geval van een positieve test – anoniem de personen waarmee je in nauw contact bent gekomen op de hoogte te brengen. In die zin zorgt de app voor een shift van de contact centers naar de burger, die zelf zijn gedrag op basis van de feedback van de app kan aanpassen. Doordat de app je voortdurend “volgt” en via Bluetooth signalen uitwisselt met andere appgebruikers, is hij ook een geheugensteuntje.  Je vergeet al snel dat je tijdens het winkelen een bepaalde winkel binnenwandelde, zeker als je pas na een tijdje gecontacteerd wordt.

Struikelblokken

Maar het systeem is niet perfect. Ten eerste berust het hele systeem op de vrije wil van de gebruikers. Test ik positief, dan kan ik ervoor kiezen dit aan te geven in de app en zo mijn “contacten” hierover te informeren. Informatie die de app niet heeft, kan de app ook niet delen. Bovendien is er geen opvolging gekoppeld aan het rood scherm dat je ziet bij het vaststellen van een besmettingsrisico. Je moet dus zelf inschatten welke maatregelen je moet treffen: in quarantaine gaan, je laten testen, etc. Tenslotte zijn de experten het er over eens dat contact tracing via een app maar zinvol is indien genoeg personen de app downloaden – liefst zo’n 60% van de bevolking. [2] In België hebben we dus nog een lange weg te gaan – allicht zet de bezorgdheid over onze privacy een rem op de bereidheid de app te downloaden.

Privacy?

Privacy is zeker sinds de inwerkingtreding van de Algemene Verordening Gegevensbescherming[3] in 2018 een gevoelig topic. Er is een groeiend bewustzijn dat persoonsgegevens niet zomaar gebruikt (of misbruikt) mogen worden. Dit staat in schril contrast met de voordelen die een onbeperkte gegevensdeling de overheid zou opleveren, zeker om een gezondheidscrisis in de kiem te smoren. Om zo weinig mogelijk persoonsgegevens te verzamelen en te delen in Coronalert, werd voor Bluetooth gekozen, omdat deze technologie minder invasief is voor de privacy dan geolocalisatie op basis van GPS signalen. De communicatie tussen de smartphones van appgebruikers verloopt ook via anonieme identificatiecodes. Daarnaast verstuurt de app louter een melding naar iemand die met een besmette persoon in aanraking kwam. Gegevens zoals identiteit en locatie worden nooit gedeeld. We kunnen ons wel afvragen in hoever hierdoor niet een deel van het potentieel van de app verloren gaat.

Informatieverplichting

Het privacy issue geldt trouwens niet alleen voor tracing apps. Bij het downloaden van gelijk welke app, wordt je meteen een reeks toestemmingen gevraagd: het gebruik van je camera, toegang tot je fotogalerij, je locatie …  Wist je dat zelfs als de contact tracing app niet downloadt, het mogelijk is – op basis van informatie die door aanbieders van apps verkocht wordt aan derden – vast te stellen of iemand zich hield aan de oproep om thuis te blijven?

Eigen privacy

Elke appgebruiker zou steeds de mogelijkheid moeten hebben zijn eigen privacy te beheren voor elke app, maar zeker voor apps die gezondheidsgegevens verwerken. Heldere communicatie is daarbij doorslaggevend en zal vermoedelijk helpen het aantal downloads te doen stijgen. Wat op zijn beurt de betrouwbaarheid van de tracing app weer verbetert.

Meer nodig dan gezond verstand

Maar om deze pandemie te bestrijden zullen we allemaal bereid moeten zijn een stukje van onze privacy op te offeren. Vertrouwen op het gezond verstand is – gelet op de stijgende coronacijfers – geen zaligmakende oplossing.

Auteur : Denis Hanjoul, Data Protection Officer bij APB op basis van het artikel

^[1] App Coronalert blijft groeien. (cijfers eind oktober)

[2]  Digital contact tracing can slow or even stop coronavirus transmission and ease us out of lockdown

[3] Verordening (EU) 2016/679 van het Europees Parlement en de Raad van 27 april 2016 betreffende de bescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerking van persoonsgegevens en betreffende het vrije verkeer van die gegevens en tot intrekking van Richtlijn 95/46/EG